نقش حفاظتی گیاه دارویی علف‌شیر در پیشگیری از سمیت کلیوی ناشی از سیس‌پلاتین در موش صحرایی نر

چکیده: مقدمه و هدف: سیس‌پلاتین یک دارو با فعالیت آنتی‌نئوپلاستیکی قوی است که متأسفانه به دلیل آسیب به بافت کلیه مصرف آن محدودیت دارد، این مطالعه با هدف بررسی استریولوژیکی نفروتوکسی‌سیتی القاء شده به وسیله داروی سیس‌پلاتین و تعیین نقش حفاظتی گیاه دارویی علف شیر در ممانعت از روند فوق در موش صحرایی نر انجام گردید. مواد و روش ها: این مطالعه به صورت تجربی بر روی 70 سر موش صحرایی نر نژاد اسپراگ ـ دالی با وزن 240 ـ 200 گرم در بخش بافت شناسی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اهواز در سال 1380 انجام گرفت. نمونه ها به طور تصادفی به هفت گروه مساوی تقسیم شدند، گروه اول به عنوان کنترل دارو، گروه دوم کنترل عصاره گیاه و پنج گروه دیگر تحت عنوان گروههای آزمایشی در نظر گرفته شدند. یکی از گروههای آزمایشی فقط دریافت کننده دارو به فرم حاد و به طریق داخل صفاقی بود و چهار گروه دیگر دریافت کننده اولیه عصاره گیاه به شکل خوراکی در چهار دوز متفاوت به مدت نیم ساعت قبل از تزریق دوز حاد دارو به شکل داخل صفاقی بودند. پس از 96 ساعت از زمان تزریق دارو حیوانات، مورد کالبد شکافی قرار گرفته و کلیه‌های راست آنان تمامی مراحل آماده‌سازی بافت را جهت آنالیز میکروسکوپی با تأکید بر اصل کاوالیه برای تعیین میانگین معدل حجمی گلومرولی گذرانیدند. آنالیز آماری یافته‌های مطالعه با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS و آزمونهای آنالیز واریانس برای اختلاف میانگین بین گروهها و دانت دوطرفه برای مقایسه زیر گروهها انجام شد . یافته‌ها: نتایج نشان داد که آسیب کلیوی به بافت نه تنها به لحاظ سیتوپاتولوژیک بلکه به شکل ایجاد هیپرتروفی در گلومرولهای کلیوی (گلومرولومگالی) قابل بررسی و اثبات می‌‌باشد که این آسیب فقط در دو گروه کنترل دارو و عصاره گیاه مشاهده نگردید. همچنین در گروههای آزمایشی نیز در دو گروه کمتر از بقیه بوده و اختلاف معنی‌داری را با گروه دریافت کننده دارو نشان می‌داد (05/0p< ). نتیجه گیری: هر چند آسیب کلیوی ایجاد شده به وسیله سیس‌پلاتین مهم و قابل ملاحظه می باشد، ولی می‌توان با استفاده توأم از عصاره گیاه علف‌شیر میزان آسیب وارده به بافت را به میزان زیادی کاهش داد تا ضمن بهره گیری از پتانسیل ضدتوموری قوی دارو به میزان قابل توجهی از مهمترین عارضه آن پیشگیری به عمل آورد. همچنین تعیین معدل حجمی کلافه گلومرولی می‌تواند به عنوان شاخصی مهم و کارآمد در بررسی آسیب‌‌های بافت کلیوی حاصل از عوامل آسیب‌رسان مورد ملاحظه و ارزیابی احتمالی قرار گیرد. واژه های کلیدی: سیس‌پلاتین، استریولوژی، مسمومیت‌کلیوی، اصل کاوالیه، علف‌شیر، گلومرولومگالی